Hai dự án tỷ USD tại Cần Giờ

Là địa phương duy nhất tiếp giáp biển, Cần Giờ được biết đến như "lá phổi xanh" của TP HCM với khu dự trữ sinh quyển thế giới. Phà Bình Khánh hiện là tuyến độc đạo để đến huyện đảo này do chưa có cầu kết nối. Thu nhập bình quân đầu người của Cần Giờ chỉ đạt gần 70 triệu đồng/năm, chưa bằng một nửa so với mức chung của TP HCM. Trong 30 năm tới, TP HCM muốn đưa Cần Giờ từ một huyện đảo nghèo, trở thành thành phố biển nghỉ dưỡng và trung tâm trung chuyển hàng hóa tầm quốc tế.

Hai dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ (cảng Cần Giờ) gần 6 tỷ USD và khu đô thị lấn biển hơn 9 tỷ USD, được kỳ vọng là "bàn đạp" để huyện đảo này "thay da đổi thịt". Trong đó, cảng Cần Giờ dự kiến tạo ra 8.000 việc làm, còn khu đô thị lấn biển sẽ thu hút gần 300.000 người đến sinh sống - gấp 3 lần dân số Cần Giờ, và 9 triệu du khách mỗi năm - bằng 1/3 số khách đến thành phố hiện tại. Dự án khu đô thị đã được Chính phủ phê duyệt, TP HCM đang thẩm định, điều chỉnh quy hoạch chi tiết, còn cảng Cần Giờ mới ở bước lập đề án, xin bổ sung quy hoạch.

Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ

Đề án xây dựng cảng Cần Giờ đặt mục tiêu khởi công vào đầu năm 2024, nếu được Chính phủ duyệt. Khi đó, đây sẽ là cảng lớn nhất Việt Nam so với hệ thống cảng hiện hữu.

Dự án cảng Cần Giờ nằm biệt lập ở cù lao Phú Lợi, thuộc vùng chuyển tiếp của Khu dự trữ sinh quyển Rừng ngập mặn Cần Giờ. Tổng diện tích cảng là 571 ha (chiếm 0,8% của huyện), bao gồm 90 ha đất cù lao rừng phòng hộ ven biển và 481 ha diện tích mặt nước. Để triển khai, dự án phải chuyển đổi diện tích rừng phòng hộ.

Cần Giờ được đánh giá có lợi thế nằm gần các tuyến hàng hải quốc tế quan trọng và sở hữu tuyến luồng tốt nhất nước, đủ khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn nhất thế giới (250.000 tấn). Cảng này nhắm đến khai thác thị trường trung chuyển quốc tế đang bị bỏ ngỏ tại Việt Nam, trong khi các cảng tại Đông Nam Á nắm giữ 28% tổng lượng hàng trung chuyển quốc tế toàn cầu, theo số liệu năm 2021.

TP HCM tham vọng đưa cảng Cần Giờ ngang tầm các trung tâm trung chuyển hàng hoá quốc tế lớn nhất Đông Nam Á như Singapore và Malaysia. Theo tính toán của đơn vị tư vấn, các hãng tàu sẽ tiết kiệm ít nhất 1/4 chi phí nhiên liệu khi chọn Cần Giờ thay vì Singapore để trung chuyển hàng hóa từ Thái Lan, Campuchia, Philippines nhờ rút ngắn hải trình.

20 năm tới, cảng Cần Giờ sẽ có tổng diện tích gấp 3,5 lần Cát Lái - cảng biển lớn nhất nước hiện nay. Vốn đầu tư của dự án là 5,5 tỷ USD. Trong đó, 30% do liên doanh giữa phía Việt Nam (Cảng Sài Gòn) và nhà đầu tư nước ngoài (tập đoàn MSC) đóng góp, còn lại là vốn vay.

Theo tiến độ dự kiến, cảng Cần Giờ sẽ hoạt động từ 2027 với sản lượng hàng hóa năm đầu tiên là 2,1 triệu TEU, tương đương 7% của Singapore (2021) - hệ thống cảng trung chuyển lớn nhất thế giới hiện nay. Sau 7 giai đoạn đầu tư, lượng hàng qua cảng Cần Giờ có thể đạt 16,9 triệu TEU vào năm 2047 - bằng một nửa sản lượng Singapore hiện nay.

Khu cảng dự kiến đóng góp vào ngân sách 34.000 - 40.000 tỷ đồng mỗi năm khi khai thác hết công suất.

Trong khi đó, chuyên gia dự báo siêu cảng này có thể thu về 2-3 tỷ USD mỗi năm, chưa kể doanh thu từ các hoạt động phụ trợ và có khả năng thu hồi vốn theo từng giai đoạn.

Khu vực xây cảng Cần Giờ chưa có bất kỳ hạ tầng giao thông nào. Dự án cần hơn 12.000 tỷ đồng để đầu tư tuyến đường mới dài 11 km, 4 làn xe, trong đó có cầu vượt sông Lòng Tàu nối với đường Rừng Sác. Hệ thống điện, nước, thông tin liên lạc cũng cần được đầu tư mới.

Song song cảng trung chuyển, đề án muốn lập khu thương mại tự do (FTZ - một loại hình đặc khu kinh tế) 10.000 ha tại các xã Bình Khánh, Tam Thôn Hiệp, An Thới Đông và Lý Nhơn. Siêu cảng tỷ USD dự kiến tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động trong hơn 20 năm thi công. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là quy hoạch nơi ở cho lượng người tăng thêm này. Ngoài ra, dự án chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường chi tiết.

Khu đô thị lấn biển Cần Giờ

Khu đô thị du lịch biển Cần Giờ được quy hoạch tại xã Long Hòa và thị trấn Cần Thạnh với diện tích 2.870 ha, lấn biển hoàn toàn. Khi hình thành, dự án kỳ vọng trở thành nơi sinh sống của hơn 228 nghìn người - gấp 3 lần dân số Cần Giờ hiện tại, thu hút gần 9 triệu lượt khách du lịch mỗi năm và tạo ra hơn 36.000 việc làm. Dự án đã trải qua 2 lần điều chỉnh quy hoạch sau lần đầu phê duyệt năm 2007, với diện tích 600 ha. Năm 2020, Chính phủ đồng ý mở rộng dự án lên gần 5 lần - 2.870 ha, tổng vốn đầu tư 217.000 tỷ đồng (hơn 9 tỷ USD).

Sau 16 năm kể từ khi được phê duyệt lần đầu, khu đô thị này đã lấn biển 20 ha, tức khoảng 1% diện tích dự kiến và chưa xây dựng bất kỳ công trình nào. Đến cuối tháng 4 vừa qua, TP HCM lập hội đồng thẩm định bản quy hoạch lần thứ ba của khu đô thị. Lần thay đổi này, diện tích mặt nước bị thu hẹp hơn 300 ha và đất du lịch giảm 195 ha, nhường chỗ cho nhiều công trình xây dựng. Trong đó, diện tích đất nhóm nhà ở tăng từ 100 ha lên 578 ha.